Dr. Mustafa ÇUKURYILDIZ
Ücretler-giderler... Almanya'da Yaşam ...7
Almanya"da Ücretler / Giderler : Burada hep brüt maaslar konusulur. En az kazanan kesimin aldigi brüt ücret 1200-1500 kadar. Memurlar 2200-3500 , Isciler 1800-3500 kadar kazaniyor.(verdigim rakamlar yaklasik rakamlardir). Bu rakamdan yaklasik % 7 hastalik kasasina, % 10 kadar emeklilik kasasina, % 6 kadar issizlik ödenegi..kesiliyor. Daha birkac kücük kesinti de eklenince maasin % 25'i gidiyor bile. Bu miktarin aynisi isverenden de kesiliyor. Bir de tabii gelir vergisi kesintisi var. Sonucta toplam brüt maastan kazanc durumuza ve vergi sinifiniza göre en az %25, en cok % 40-45 kadar kesiliyor.
Bir de aylik kazanci etkileyen vergi kademeleri var. Evliyseniz ve esiniz calismiyorsa 3.sinif vergi(en az vergi kesintisi), iki es de calsiyorsa biri 3. digeri 5.kademe (5.kademede cok yüksek gelir vergisi ödeniyor), eger bekar iseniz 1.kademe (bu sinifta da yüksek kesinti oluyor).
Yani anlayacaginiz, Alman devleti kazanclari öyle bir düzenlemis ki, iki kisi calisip cok kazanan ile ailede tek kisi calisan arasindaki gelir farki az, öyle büyük ucurumlar yok. Zaten ortadiregin cok güclü olmasi bu ülkenin kalkinmasinin temel taslarindan biri. Maaslarda da öyle dev gibi ucurumlar yok.
Almanya'da eger kendi is yeriniz var ise gelir-gider defteri tutuyorsunuz ama, maliye sizi takip edip fis kesip kesmediginize bakmiyor. Özelliklede gastronomi de, perakende satis ta falan vergiden kacirabilirsiniz belki, ama parayi kullanmaniz zor.
Eger isinizde zarar gösterip te pesin parayla ev, araba falan aldiysaniz maliye yakaniza yapisiyor. ``Nereden buldun?´´ diyor. Hersey bilgisayar ortaminda, tek bir vergi numarasi var, bir tusa basmayla maliye her para hareketinizi takip ediyor. Bankadan zaman zaman aldiginiz hesap durumunu gösteren dekontlari belli süre saklamaniz zorunlu, bir inceleme halinde oradaki para hareketleri de takip ediliyor.
Sendika olan is yerlerinden haftalik calisma saati genelde 37,5, diger yerlerde 40 saat. Yillik izin genelde 25-32 is günü, yani 42 gün kadar. (1 hafta=5 is günü sayiliyor) Eskiden fazla mesailer ödenirdi, artik genelde ödenmiyor, onun yerine izin kullanabiliyorsunuz.
Bir de Mayis'ta Tatil Parasi, Kasim Sonunda da Noel Parasi ödemeleri var. Bu miktarlarla genelde toplam 1-1,5 maas daha ilave gelir elde ediliyor. Ama bu zorunlu bir ödeme degil, istemezse isveren vermeyebilir.
Calisan, hasta olursa iki gün evinde kalabiliyor, üc gün ve daha fazla hasta olup ise gelemezse, doktor raporu getirmesi gerekiyor. Bu sürede maasta herhangi bir kesinti olmuyor. Bu konuda Almanya cok rahat. Kimse hasta olana laf söyleyemiyor, hasta olup ise gelmemek cok normal karsilaniyor (fazla abartmamak kaydiyla).
Almanya'da en büyük gider kalemini kiralar olusturuyor. Üc odali 80 m² bir apartman dairesinin yan giderler dahil kirasi aylik ortalama 600.- civarinda. Münih, Frankfurt gibi sehirlerin merkezinde bu paraya ancak iki odali kücük apartman daireleri bulabilirsiniz. Kücük köylerde ise tabii kiralar nispeten daha ucuz. Ancak Türkler ve diger yabancilar genelde sehirlerin merkezlerinde oturuyorlar. Buralardaki disi eski, ici tamir görmüs binalarda 400-450 ya da kiralik ev bulmak mümkün. Almanlar ise, durumlari elverdigi sürece mümkün oldugunca sehir disina yeni kurulmus modern semtlerde oturmaya caba gösteriyorlar.
Diger yüksek gider kalemi de otomobil sigortasi, vergisi ve benzini. Taramvay veya otobüsle gezseniz de daha ucuza gelmiyor. Bir bilet yerine göre 1,50.- dan basliyor. Yine gida harcamalari önemli bir gider ama Almanya'da bu konuda bircok firsatlar var. Migros gibi süpermarketlerin yaninda, daha ucuz ama yine de kaliteli (markasiz) mallarin satildigi market zincirleri de var. Bunlardan en önemlisi ALDI, LIDL, PENNY ve PLUS. Bölgesel faaliyet gösterenler de var. Buralar hakikatten cok ucuz. Sarküteri ürünleri, süt, yumurta..vb seyler TL ye cevrildiginde Almanya'da Türkiye"den daha ucuz (sübvansiyonlardan dolayi).
Son 15 senedir de neredeyse her kösede bir Türk marketi var, bunlarda, sebze meyve de ucuz, ayrica Türkiye'de ne varsa bu dükkanlarda da var. Düsünün cay bardagina, raki bardagina, cali süpürgesine kadar hersey mevcut buralarda. Mesela Dana kiyma su siralar 3,99.- yaklasik 7 milyon TL yapiyor ki Türkiyede kiyma 14 milyon civarinda. Sucuk, salam gibi ürünler de Türkiye'ye göre daha ucuz.
Yanliz 2002 yili basinda Euro'ya gecisle birlikte fiyatlarda anormal bir artis oldu, herkesin ortak kanisi en az % 20 lik artis oldugu yönünde. Ancak ne hikmetse yil sonu enflasyonu yine de % 2 nin altinda cikti, cikti ama bu sefer buna kimse inanmadi.