Arz fazlası nedeniyle son 3 yılda devlete 2 milyar dolar zarar getiren fındığın ekim alanları devletin "Düz ovalardaki ağaçları sökün" uyarısına rağmen hızla artıyor.

Fındık Tanıtım Grubu'nun finansal desteğiyle Tarım Bakanlığı'nın uydudan ekim alanlarını tespit etmek amacıyla başlattığı araştırmanın sonuçlarına göre 2007'den 2008 yılına kadar fındık ekim alanları yüzde 10 artarak 693 bin hektara yükseldi. "Artık Bursa, Sinop ve Kastamonu gibi illerde bile fındık ekiliyor" diyen Ulusal Fındık Konseyi Başkanı Sebahattin Arslantürk, bu durumun ne üretici ne sanayici ne de ihracatçıya yarar getireceğini söyledi. Fındıktaki üretim fazlası nedeniyle ülke olarak yıllardır zarar edildiğini ifade eden Arslantürk, devletin, üretim izni olan ruhsatlı alanlar dışında dikilen fındık ağaçlarını sökmesi gerektiğini söyledi.

DAHA ETKİLİ ÖNLEMLER ALINMALI

Fındık üretiminin yapılacağı alanlar 1983 yılında çıkarılan Fındık Üretiminin Planlanması ve Dikim Alanlarının Belirlenmesi Hakkında Kanun ile belirlendi. Kanuna göre yüzde 7 eğimden yukarı, 750 rakımdan aşağıdaki düz arazilerde fındık ekimi yapılması yasak. Ancak bu yasağa rağmen Karadenizli çiftçiler fındık ekiminden vazgeçmiyor. Üretim alanındaki genişleme ve fındık rekoltesindeki artışla birlikte 2008 yılında fındık üretimi 730 bin tona yükselirken ekim alanları da 693 bin hektarı buldu. Üretimdeki arz fazlası nedeniyle piyasanın ihtiyacı olmamasına karşın satamayacağı ürünü alan Fiskobirlik ve Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) son 3 yılda Hazine'ye ciddi anlamda borçlandı. Fiskobirlik elindeki stoklar nedeniyle sürekli zarar yazdı.

Arz fazlası fındığı eritmek için ihracat da yeterli olmadı. Dünya fındık üretiminde ilk sırada olan Türkiye, yılda ortalama 500 bin ton kabuklu fındığa eşdeğer 250 bin ton civarında iç fındık ihraç ediyor. 2008-2009 fındık ihraç sezonunun ilk üç ayında ise 114 bin 27 ton fındık ihraç ederek, karşılığında 575 milyon 50 bin doları aşkın gelir elde etti. Ancak bu rakam fındık stoğunu eritmek için yeterli olmadı. Fiskobirlik hükümetin birliklerdeki zararı telafi etmek için başlattığı "Yeniden Yapılandırma Süreci"nde de en fazla borcu olan birlikler arasında yer aldı. Aslantürk, yeni ekim alanlarının açılmaması için daha etkili önlemler alınması gerektiğini kaydetti.

Fındık dikim alanlarındaki yüzde 10'luk artışın çok büyük bir rakam olmadığını ifade eden Giresun Fındık Üreticileri Birliği Başkanı Özer Akbaşlı ise şunları kaydetti: "Fındık 10 yılda yetişen bir bitki. Üretici dikim yaparken devletin hiçbir kurumu ortada yoktu. Çiftçi malı üretip pazara getirdikten sonra 'Dur bakalım Hasan Amca sen üretim planlaması olan yerde üretmedin. Burası ruhsatlı alanda değil. Sen bu ürünü satamazsın' diyor."

FAHİŞ FİYAT TÜKETİMİ AZALTIYOR

Fındıktaki arz sorununun bir diğer nedeni de iç tüketimin yetersiz oluşu. Avrupa Birliği ülkelerinde yıllık kişi başına yıllık 4-5 kg fındık tüketilirken fındık ülkesi olan Türkiye'de tüketim henüz 1 kg seviyelerinde. Tüketimin düşük olmasının en önemli nedeni de fındık fiyatının üreticiden alındıktan sonra fahiş oranlarda artması. En kaliteli Giresun fındığının toptan satış fiyatının 9 YTL olduğunu ifade eden Sebahattin Arslantürk, buna karşın piyasadaki fındık fiyatının 15-35 YTL arasında satıldığını söyledi. Fındık Tanıtım Grubu'nun 2002 yılından "Aga Nigi" sloganıyla başlattığı fındık tanıtım kampanyasının tüketimi 60-70 bin tonlardan 100 bin tona çıkardığını ifade eden Arslantürk, bu yıl fındık fiyatlarındaki istikrarlı gidişle birlikte tüketimin 120 bin tona yükselmesini beklediklerini kaydetti. Arslantürk, Ulusal Fındık Konseyi olarak fındıktaki fiyat artışlarının önüne geçmek için belediye ve valiliklerle görüşmeler yaptıklarını da sözlerine ekledi.

'FINDIK SHOP'LAR OLUŞTURACAĞIZ

Türkiye'deki 3500 ilçede "fındık shop'lar" oluşturmayı planladıklarını anlatan Giresun Fındık Üreticileri Birliği Başkanı Özer Akbaşlı ise, büfe şeklinde tasarlanan bu satış noktalarında fındığın kilosunun 13 YTL'ye satılacağını söyledi. Projenin hayata geçirilmesi için Fiskobirlik, Ulusal Fındık Konseyi ve ya TMO'yla işbirliği yapmayı planladıklarını aktaran Akbaşlı proje hakkında şu bilgileri verdi: "Örneğin Fiskobirlik üreticinin fındığını alıp entegre tesislerinde bunları işleyip fındık shop'larda satışa sunabilir. Pazarlama sistemimiz sigara firmalarına benziyor. Türkiye genelinde 8-10 bölge müdürlüğü oluşturulacak. Fındık bu bölge müdürlüklerinden tüm il ve ilçelere dağıtılacak. Nasıl ki sigara her satış noktasında aynı fiyata satılıyorsa fındık da bu fındık shop'larda aynı fiyata satılacak. Ben proje üzerinde çalışmaya başladım. Şimdi bir firmayla büfe modelinin kalıpları üzerinde çalışıyorum. Bu projeyle Türkiye'nin 200 bin ton fındığını eritmeye talibiz."

Referans

Fındık üretim alanları
ve üretim durumu
Yıllar Üretim Alanı
(Ha) Üretim
(Ton)

2002 557.446 600.000

2003 571.046 480.000

2004 621.236 350.000

2005 621.236 530.000

2006 621.236 661.000

2007 621.236 530.000

2008 633.900 728.500*

Kaynak: TÜİK- Tarım İl Müdürlükleri,

(*) TZOB Tahmini





Türkiye'de fındık tüketimi
(ton/kabuklu)

Yıllar Tüketim

2001 80.000

2002 80.000

2003 70.000

2004 60.000

2005 80.000

2006 80.000

2007 80.000

Kaynak: Fiskobirlik





Fındık ihracatı
(iç fındık olarak-bin ton)
Yıllar Miktar

2001-2002 256

2002-2003 256

2003-2004 217

2004-2005 195

2005-2006 236

2006-2007 249

2007-2008* 202

*İhracatçı verileri

(1 Eylül-31 Temmuz arası)