Fındık çiftçilerine desteğin devam edeceğini gazetelerden öğreniyoruz. Çiftçilerimiz geçimlerini fındıktan elde ettikleri gelirle sağlamaktadır. Fındık az olduğunda yada çok olup para etmediğinde çiftçiler ve çiftçi aileleri nasıl geçinecek? Fındık yaprağı mı yiyecekler?
ALAN BAZLI GELIR DESTEĞI ÇIFTÇILERI TEMBELLEŞTIRMEKTEDIR
Ali KAYA
Ziraat Yüksek Mühendisi
Çiftçi yetmeyen gelirle bahçesine mi bakacak geçimi nimi sağlayacak? Fındık az olduğunda ve fiyatının düşük olduğu yıllarda çiftçilerin devlet tarafından desteklenmesi gerekiyor. Bu durumlar fındık üreticilerinin devlet tarafından desteklenmesini zorunlu kılmaktadır.
Meyilli arazilerde ruhsatlı fındık tarımı yapanların dekarına Alan Bazlı Gelir Desteği ile 3 yıl boyunca her yıl 150 TL verildi. Arz fazlası fındığı oluşturan düz ve az meyilli arazilerde bahçeleri bulunan üreticilerdenAlternatif Ürüne Geçenlere dekar başına 300-600 TL Telafi Edici Ödeme yapıldı. Bu şekilde 60 000 ha ve daha fazla fındık bahçesinin sökülerek 650-700 bin hektar olan fındık bahçesinin 550-600 bin hektara inmesi planlanmıştı. Düz ve az meyilli arazilerde sökülmesi planlanan bahçelerin % 15 i bile sökülmedi. Alternatif ürüne geçme uygulaması başarısız oldu. Devlet fındık yerine dikilen ya da ekilen ürünlerin depolanması ve pazarlanması hakkında hiçbir şey yapmadı. Verilen sözler tutulmadı. Sözler kâğıt üzerinde kaldı. Bir taraftan alternatif ürün çalışması yapılırken diğer taraftan bu ürünlerle ilgili ithalata son hızla devam edildi. Arz fazlası önlenemedi. 2012 yılında 100 000-150 000 ton dolaylarında arz fazlası oluştu. Lisanslı depoculuk çok konuşuldu uygulamaya geçilemedi. Çok yavaş gerçekleşiyor.
Alan Bazlı Gelir Desteği Çalışmayan Sayısını Artırdı, Çiftçileri Tembelleştirdi.
2009-2011 yılları arasında dekar başına verilen 150 TL Alan Bazlı Gelir desteğini tapusunda fındık bahçesi yazılı olup çalışanda aldı çalışmayan da aldı. Desteğin bu şekilde verilişi çiftçileri tembelleştirdi. Çalışmayan sayısı çoğaldı. Devlet nasıl olsa destek veriyor diye kahveler doldu taştı. Önemlisi hazıra alıştık. Destekten önce dekara 80-120 Kg ürün alıyorduk destek sırasında bu miktar dekara 60-90 Kg a düştü.
Destek, Alan Bazlı Destek Yerine Verim Bazlı Destek Şeklinde Verilmelidir.
1-Alan bazlı destek ile çiftçilere balık verilmekte, gün kurtarılmaya gidilmektedir.. Çiftçilere balık verme yerine balık tutmayı gösteren bir sistemin devreye sokulması gerekir. Alan bazlı destek çiftçinin sorunlarınıçözmemektedir.
2-Fındık çiftçilerine desteğin devam edeceği sevindirici olmuştur. Çiftçilerin bu paraya ihtiyaçları vardır. Ancak desteğin şekli değiştirilmelidir. Destek çalışmayana değil köyde oturup çalışana verilmelidir. Fındık tarımında çok çalışmaya ihtiyacımız var. Destek, alan bazlı destek yerine çalışan bazlı destek-verim bazlı destek şeklinde verilmelidir. Bu sistemin oturtulması için ne gerekiyorsa yapılmalıdır. Bu sistemde bir taraftan üretici desteklenirken diğer taraftan verim artırılmakta, verimsizlik önlenmektedir.
3-Taban arazilerde fındık bahçelerinin sökülerek alternatif ürüne geçiş sisteminde alternatif ürünlere ait depolama ve pazarlama sorunları halledilerek gönüllülük kaldırılmalı, söküm mecbur tutulmalıdır. Sökümde gönüllülük devam ederse düz arazilerde kimse fındığını sökmez. Düz arazilerdeki bahçelerin sökümü isteğe bırakılmamalıdır.
4-Alternatif ürünler üretildikten sonra bu ürünlerle ilgili ithalat derhal durdurulmalıdır.
5-Sadece arz fazlasını piyasadan çok kısa zamanda alıp depolayacak bir stok kurumuna ihtiyaç vardır. Bu kurumun acilen kurulması gerekir.
6-2003-2005 yıllarında Alternatif Ürün projesi ile 2009-2011 yıllarında Alternatif Ürüne Geçen Üreticilere Telafi Edici Ödeme programı ile çok az sayıda üretici fındığını sökerek başarısız oldu. Başarısız olsa da 2 deneyim yaşanmıştır. Bu deneyimlerin başarılı-başarısız yönleri iyi irdelenmeli, üretim, depolama ve pazarlama ile ilgili neler yapılabileceği tartışılmalı, sonuçlar 2012 yılı ve sonraki yıllar için hazırlanan fındık politikasına ışık tutmalıdır.
7-2012 ve sonraki yıllar için hazırlanan fındık destekleme politikası şimdiye kadar uygulamaya konulmalı idi.